دورکاری مشاغل در دوران ویروس کرونا
دورکاری میتواند یک شغل پاره‌وقت، تمام‌وقت یا پروژه محور باشد که شخص خارج از محیط کاری، آن را انجام میدهد با گسترش ویروس کرونا، دورکاری گزینه مناسبی برای شرایط فعلی خواهد بود که در حال حاضر کلیه مشاغل از جمله هتل ها که رزرو های خود را بصورت دورکاری اصولا انجام میدهند.
تاریخچه دورکاری
تاریخ دورکاری جدید مبتنی بر ابزارهای رایانه‌ای از سـال 1970 شروع شد و در سال 1973 ایده دورکاری توسط جک نیلز (Jack Nilles)، مهندس سابق ناسا، پیشنهاد شد و دورکاری را به عنوان وسیله ای برای حفاظت از انرژی و سبک زندگی مدرن معرفی کرد و دنیا را متقاعد کرد که دورکاری به عنوان یک جایگزین برای رفت و آمد سنتی به محل کار است و با طرح ابتکاری دورکاری، که در سال 1996 به اجرا درآمد، دولت فدرال حمایت خود را از افزایش فرصت های دورکاری به ویژه در میان کارکنان خود تایید کرد.
معنای اصلی دورکاری چیست
دورکاری روشی برای سازماندهی و انجام کار در مکانی غیر از محل استقرار سازمان، با استفاده از تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات است که استقرار این فرایند موجب انعطاف زمانی و مکانی در انجام وظایف و فعالیتهای شخصی میشود و یک نوع روش انجام کار می باشد که سازمانها میتوانند با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات مانند : خدمات ارتباطی رایانه ای (اکسترانت، اینترانت، اینترنت) مودم، پست الکترونیکی،مسنجرها(موبایل، تلفن ثابت، فاکس و ... ) به کارکنان اجازه می دهد تمام یا قسمتی از کارشان را خارج از محل سازمان یا شرکت خود ،از خانه گرفته تا پارک، کافی‌شاپ و حتی فضای کار اشتراکی به دورکاری مشغول شوند.
برخی از مهمترین مزایای نظام دورکاری را میتوان در ابعاد سازمان، فرد، جامعه :
صرفه جویی درهزینه ها:
انجام کار توسط کارکنان در محل سازمان، متضمن هزینه های مختلف اداری مانند امکانات، تجهیزات، فضا و خدمات رفاهی، ارتباطات و ... است.
افزایش بهره وری:
تجارب کشورهایی که نظام دورکاری را اجرا کرده اند، نشان میدهد که دورکاری، بهره وری درسازمانها را افزایش داده است.
تقویت انگیزه:
فرایند انجام کار و ماموریتها ازطریق دورکاری، موجب تقویت روحیه اعتماد به نفس و خود اطمینانی در کارکنان شده است. زیرا، دورکاران در ایام دورکاری به طور نسبتاً مستقل کار میکنند.
توسعه مهارت به صورت خودآموزی:
کارکنان زبده و متخصصی که علاقه مند به ترک شغل خود میباشند، با اجرای دورکاری در سازمان خود باقی میمانند و سازمان را از وجود خود بهره مند خواهند ساخت.
انعطاف پذیری:
درصورت سازماندهی مناسب نظام دورکاری، کارکنان میتوانند به زندگی کاری خود به نحوی مؤثر ادامه دهند؛ ضمن اینکه در زندگی شخصی آنان اختلالی ایجاد نشود.
بهبود ارائه خدمات به مشتریان:
دورکاری سازمان را قادر میسازد، بدون تحمل هزینه های پرداخت اضافه کاری برای انجام امور توسط کارکنان، در ساعات غیراداری به مشتریان خدمات لازم را در هر زمان و فراتر از ساعات کاری حتی 20 ساعته ارائه کنند.
کاهش زمان تردد و هزینه های آن برای سازمان:
نظرسنجی های انجام شده نشان میدهد، برای بسیاری از دورکارها ،کاهش زمان تردد به سازمان و صرفه جویی ناشی از هزینه های آن، مهمترین انگیزه آنان است.
ایجاد تعادل درکار و زندگی خانوادگی:
اگرچه قرار است در نظام دورکاری، کارکنان دورکار ساعات بیشتری را صرف کار موثر نمایند، اما، درصورت انجام این هدف، بازهم فرد دورکار میتواند بین کار و زندگی خود تعادل مناسبی برقرار کند. مثال برای دیدن اقوام و نزدیکان خود برود، خریدهای روزمره خانه را انجام دهد.
ساعات کار اداری انعطاف پذیر:
فرد دورکار، زمان کارخود را در برنامه روزانه شخصی، به نحوی تنظیم میکند که اثر بخشی بیشتری داشته باشد. مثال شب، صبح زود، آخر شب و ...البته باید توجه داشت که فرد دورکار باید ساعاتی را در دسترس مدیران، همکاران و ذینفعان باشد.
کاهش حجم ترافیک:
ارتباطات از راه دور عامل موثری برای کاهش ترافیک و استفاده کمتر از وسایل حمل ونقل است. ترویج دورکاری موجب تسهیل و راحتی جریان ترافیک میشود و کاهش رفت و آمد دورکارها، این موضوع را روشن تر ساخته است.
دوستی با محیط زیست:
یکی از مهم ترین مزایای دورکاری، تامین و ایجاد محیط سالم است. برخی کشورها، با وضع مالیات تحت عنوان "مالیات سبز"، مردم را تشویق به دورکاری و پشتیبانی از دورکاران میکنند.
افزایش گستره اشتغال و فرصتهای کار:
دورکاران میتوانند محل فعالیت های شغلی خود را در محل زندگیشان: خانه، محله، منطقه محل سکونت را انتخاب کنند و زمان بیشتری را صرف کارهای درآمد زای دیگر حتی شغل دوم کنند.
دسترسی به کار برای افراد با مشکلات خاص:
دورکاری میتواند امکان دسترسی به کار، آموزش و ارتباطات اجتماعی را برای افرادی که دارای مشکلات و معلولیتهای جسمی و حتی روحی هستند، فراهم کند. برای این گونه افراد سفر به محل کار یا انجام عادی کار در محل کار سازمان ها و موسسات آن هم به صورت پنج روز کاری در هفته یا 9 ساعت کار در روز، بسیار مشکل و طاقت فرسا است.
مشکلات کار از راه دور برای سازمانهای ایرانی
1- عدم آشنایی مدیران با مزایا و کاربردهای کار از راه دور به طور کلی فناوری اطلاعات
2- بی ثباتی و نامطمئن بودن خطوط ارتباطی
3- هزینه نسبتا بالای نصب تجهیزات سخت افزاری
4- هزینه بالای ارتباطات بصورت الکترونیکی
5- ناکارایی و دانش اندک کارکنان بخش
6-ضعف زبان خارجی اکثر افراد
7- کمبود ضوابط و مقررات برای کار از راه دور
چه مشاغلی برای کار از راه دور مناسب اند؟
بطور کلی بسیاری از کارهای خدماتی به طریق از راه دور قابل انجام اند.
1- مطالعات و تحقیقات نظری
2- مشاغل کامپیوتری مثل برنامه نویسی، طرحی صفحات وب، طراحی گرافیکی، انیمیشن سازی
3- مترجمی، نویسندگی، فروش و بازار یابی، مشاوره، حسابداری
4- کارهای طراحی و محاسبات در علوم مهندسی مثل محاسبه و طراحی سازه در مهندسی عمران، طراحی ماشین آلات
5- تدریس از طریق ویدئو کنفرانس
چه مشاغلی برای کار از راه دور مناسب نیستند؟
1- کارهای عملی و اجرایی مثل آتش نشانی، پلیس، کار آزمایشگاهی، جراحی، دندانپزشکی، اورژانس پزشکی و ... البته برخی از جراحی ها هم در حال حاضر از راه دور انجام میشود.
2- جاهایی که تاثیرگذاری و نفوذ درافراد مسئله خیلی مهمی است.
3- زمانی که نظارت مستمر و شدید بر کار ضروری است.
4- زمانی که احتمال وقوع پیشامدهای اضطراری بالاست یا هزینه وقوع پیشامد اضطراری زیاد است مثل مسئولیت نیروگاه اتمی، مسئولیت ماشین آالت در خط تولید انبوه.
5- کارهایی که ارتباط مداوم و مستقیم با تعداد زیادی از کارکنان یک ضرورت است.
پیشنهادهایی برای گسترش نظام دورکاری:
1- گسترش شبکه های کامپیوتری
2- فزایش پهنای باند شبکه های کامپیوتری
3- گسترش اتوماسیون اداری
4- شناساندن مزایا و کاربردهای کار از راه دور به عموم مدیران و تصمیم گیران
5- آشنا سازی کارکنان با کامپیوتر، شبکه و نحوه کاربرد آنها برای انجام بهتر امور
6-کاهش هزینه های ارتباطات بطور کلی و تامین ارتباطات ارزان قیمت برای کار از راه دور
7- کمکهای مالی یا اعمال تخفیف های مالیاتی برای شرکتهایی که با هدف صادرات کار از راه دور مشغول به کار میشوند
8- حرکت به سوی دولت الکترونیکی
9- آشنا سازی عموم مردم با کامپیوتر و امکانات شبکه وتشویق آنان به استفاده
10- تهیه نرم افزارهایی برای تسهیل کارهای خاص مشاغل دورکاری
11- توسعه و نگهداری نیروی متخصص برای فناوری اطلاعات
روش های ارتباطی برای دورکاری افراد
1- دورکاری خانگی (Home based Telework):
شاغل از خانه خود کار می کند و از طریق رایانه، فاکس و یا سایر دستگاهها با شرکت ارتباط برقرار می کند.
2- دورکاری از مرکز ماهواره ای (satellite branch office):
در این روش، کار می تواند در شعبه ویژه ای که توسط شرکت راه اندازی شده است انجام شود. این شعبه ویژه با شعبات معمولی شرکتها قابل تمایز است. به طوریکه شعبات معمولی با هدف پاسخگویی به مشتریانی که در نقاط مختلف کشور زندگی می کنند راه اندازی می شود درحالی که شبعه مرکز ماهواره ای برای پاسخگویی به تمام اتصالاتی که از طریق رایانه هستند آمادگی دارد.
3- دورکاری موبایل (mobile telework):
در این روش، کارمند از طریق اینترنت و یک دستگاه رایانه قابل حمل و دیگر ابزارهای موبایل شامل تلفن های همراه هوشمند، رایانه های جیبی (PDA) و … کار می کند. این رایج ترین و ساده ترین روش دورکاری به ویژه برای خبرنگاران و بازرگانان است.
4- دورکاری از طریق مرکز از راه دور (telecottages):
در این روش، دورکاری در مراکزی که توسط یک کنسرسیوم شرکتی، یک شرکت مجزا و یا حتی توسط سازمانهای دولتی ایجاد شده است انجام می شود.
بر اساس گزارشی که درباره وضعیت دورکاری در سال 2018 منتشر شده است 48 درصد از شرکتها از نیروهای دورکار استفاده کرده اند که این آمار نسبت به سال 2017، دارای پنج درصد رشد (43 درصد در سال 2017) میباشد و رضایت مثبتی هم داشته اند .
نتایج زیر از پژوهشی حاصل شده که پس از دورکار شدن برخی از نیروهای شرکت Coso Cloud انجام شده است:
- بهره وری 77 درصد از افراد دورکار شده، نسبت به زمانی که به صورت مستقر در محل کار می‌کردند، افزایش یافته است.
- 30 درصد از نیروهای دورکار، فعالیت خود را در مدت زمان کمتری نسبت به وقتی که در محل کار حضور داشتند انجام می‌دادند.
- 23 درصد از افراد تمایل داشتند که مدت زمان بیشتری را کار کنند، اما به صورت دورکار و نه به صورت مستقر در محل.
- 52 درصد از افرادی که به صورت دورکاری کار می‌کردند، دریافتی کمتری به ازای روزهای تعطیلات خود داشتند.